Misschien heb jij hem ook thuis zitten, de puber die niet weet wat hij wil, geen zin heeft in school en moeite heeft om te beginnen aan dingen waarvan hij nu het nut niet inziet. Lekker luieren op de bank met zijn mobieltje of gamend zijn tijd doorkomen, zonder ook maar enige aanstalten te maken om te beginnen aan schoolwerk.
Nu ik dit schrijf, zit de schoolvakantie er bijna op en ik merk aan mijn twee puberzonen dat ze het moeilijk vinden om de stap in de “echte” wereld weer te gaan zetten. De gedachte aan school maakt hun humeur er niet beter op, of de actie die ze aan het begin van de vakantie lieten zien groter.
Als moeder en ook als professional doe ik vaak een beroep op mijn parate kennis. We hebben geleerd dat we kinderen moeten motiveren voor schooltaken en ze gemotiveerd moeten houden. En daar schiet ik dan toch echt te kort als moeder, ik kan ze niet motiveren!
Ik herinner me mijn lieve kleuters, die vol verwachting de kleuterklas instapten. Klaar om de grote wereld te gaan onderzoeken, los van het veilige thuis. Die motivatie om te onderzoeken verdween langzaam, om op het voortgezet onderwijs volledig verloren te zijn gegaan.
Wat is motivatie?
Motivatie is iemand een motief geven om iets te gaan doen, om in beweging te komen. In het woord motivatie zit duidelijk het Latijnse woord “motivare”, in beweging komen, energie vrijmaken om te gaan bewegen.
Bijna iedereen kent de wet van Einstein wel E = MC², de relativiteitstheorie. Vertalen we deze naar motivatie dan komen we tot de volgende formule:
Energie(motivatie) = motief x competentie x commitment
Is een van de factoren laag, dan zal een kind geen of weinig energie vrij maken. Naast motivatie is het dus ook belangrijk dat kinderen een goed gevoel, commitment, hebben bij wat ze moeten doen. Een kind wat niet geïnteresseerd is in de inhoud van de stof, of die op een manier de stof tot zich moet nemen die niet bij hem of haar past, zal minder energie vrijmaken dan een kind dat mag leren op een manier waar hij nieuwsgierig van wordt, zoals die kleuter die lekker op onderzoek uit mag gaan en de hele dag spelend leert. Mensen voeren nu eenmaal het liefste taken uit die ze kunnen en willen!
Commitment, betrokkenheid
Het is belangrijk dat leerlingen een goed gevoel hebben wij het werk dat ze doen. Dat kan te maken hebben met de kwaliteit die ze leveren op een proefwerk, een 10 motiveert nu eenmaal meer dan een onvoldoende. Je punt ophalen geeft een beter gevoel, dan het naar beneden halen.
Maar ook de manier van aanbieden of verwerken van de inhoud van de stof levert betrokkenheid op, commitment om de opdracht te maken. Een beelddenker zal het veel moeilijker vinden om rijtjes te leren of om feiten te reproduceren, dan een theoretisch aangelegd kind. Het weten waarom de beelddenker de rijtjes moet leren, omdat hij weet wat hij er in de toekomst mee kan, en ook omdat het relevant is voor zijn toekomst, zal zich er wel toe kunnen zetten.
Competentie, vaardigheid
Ook hier zit het stukje eigenheid van het kind in verborgen. Als je aan een kind vraagt om op een bepaalde manier stof te leren, dan kan het zijn dat dit kind zijn motivatie verliest.
Zo moest een van mijn kinderen een mondeling doen voor het vak Duits. Dit moest gaan over een vakantiebestemming in Duitsland. Het lijstje met vakantiebestemmingen was vooraf gegeven en kinderen konden erop in tekenen, met een maximum van drie leerlingen per streek. Nu heeft mijn zoon weinig interesse in het land zelf, maar zijn we vroeger naar de Eifel geweest. Daar heeft hij goede herinneringen aan. Voor de rest is Duitsland voor hem het land waar je snel doorheen rijdt (voor zover mogelijk) om in het zonnige zuiden te komen. Hij wilde intekenen op de Eifel, maar dit zat al vol. Prima, poging 2: het Schwarzwald? Vol! Drie streken waren nog niet gevuld en een daarvan mocht hij kiezen. Geen van deze streken kende hij of had hij interesse voor. Het mondeling moest spontaan overkomen, dat was een lastige!
Wat als de docent gekozen had om de leerlingen iets in het Duits te laten vertellen over de bezigheden in de vakantie? Dan had mijn zoon een grote keuze gehad aan onderwerpen waar hij vol passie over kon vertellen!
Motief
Waarom ben jij op school? Een vraag die we weinig stellen aan kinderen, maar die wel belangrijk is. Ik denk dat ik thuis het antwoord zal krijgen dat in de volgende trant is: “omdat ik dat moet”, “omdat ik mijn vrienden daar kan zien”, “omdat ik een diploma moet halen”. Het zijn motieven, maar zijn die echt motiverend voor een puber van 14 of 15? Passies en motieven verschillen, maar allemaal wil je dat gedurende de dag terugvinden, in je werk of op school.
Ik heb mijn zoon een woordweb laten maken rondom zijn ideale school. Daar zijn docenten coaches, die hem vragen wat hij wil onderzoeken, die hem motiveren om net dat stapje nog te zetten om meer inhoud te ontdekken. Daar leert hij niet uit boeken, maar zoekt op internet videomateriaal op of gaat hij de praktijk in. Daar maakt hij presentaties, in de breedste zin van het woord. Daar mag hij fouten maken, zonder dat die onherstelbaar lijken te zijn. Gewoon, omdat je van fouten maken veel meer leert dan van de dingen in een keer goed doen. Daar mag hij zijn kinderlijke nieuwsgierigheid weer ontdekken op onderwerpen die hem motiveren en als je dan af en toe een presentatie moet geven over een onderwerp waar je niet zoveel mee hebt, bijvoorbeeld in een specifieke regio in Duitsland, dan is dat niet zo erg.
Samengevat
Als ouder en professional willen we graag het beste voor onze kinderen. We zien dat ze regelmatig moeite hebben met het vrijmaken van de energie voor zaken waarvan wij weten dat het belangrijk is voor de toekomst. Onze kinderen hebben een lang traject afgelegd en maken veel dingen mee in hun leven die hun motivatie beïnvloeden. Energie is het resultaat van motief, competentie en commitment. Hebben deze elementen een hoge score, dan maken mensen graag energie vrij. Heeft een van de elementen een lage score, dan zal het energieniveau laat zijn. Het is de taak van de school om motivatie van leerlingen hoog te houden voor schoolse zaken. Daarom moeten ouders en school het gesprek gaande houden. Want ouders zijn immers de experts van hun kind. Bij RAAK (Richting Aan Alle Kinderen) kunnen we ondersteunen om dit gesprek met het kind, school en ouders te voeren om zodoende het kind weer te laten genieten en ontwikkelen tot de beste versie van zichzelf.
foto van Splash